Lichaamsgerichte therapie bij ADHD

Herken je dit: een massage klinkt je als muziek in de oren, maar je weet zeker dat je met je ADHD nooit de rust gaat vinden om zo lang stil te liggen. Te veel energie in je lichaam en over elkaar struikelende gedachtes in je hoofd. In dit artikel lees je waarom lichaamsgerichte therapie zoals een therapeutische massage bij ADHD juist heel goed werkt.

ADHD

ADHD, afgekort voor Attention Deficit Hyperactivity Disorder, is een veelvoorkomende neurologische variatie die mensen van alle achtergronden kunnen hebben. Volwassenen met ADHD kunnen vaak uitdagingen ervaren bij het vasthouden van de aandacht, hoewel ze ook de neiging hebben tot hyperfocus op specifieke taken. Daarnaast kunnen ze snel wisselende emoties en verminderde controle ervaren met betrekking tot gedrag, planning en hyperactiviteit. Het lijkt erop dat de oorzaken van ADHD verband houden met neurale connectiviteit in de hersenen, waarbij zowel erfelijkheid als omgevingsfactoren een rol kunnen spelen.

Het is belangrijk op te merken dat ADHD geen stoornis is, maar een natuurlijke variatie in neurologische functie, die zich onderscheidt van wat vaak als neurotypisch wordt beschouwd. Neurotypisch is een term die wordt gebruikt om mensen te beschrijven wiens neurologische ontwikkeling en functie binnen de huidige, gebruikelijke normen vallen. Hierom werpen sommigen ook de vraag op of het niet vooral gezien moet worden als een normale variatie. Een brein dat meerwaarde kan bieden binnen de juiste context. Want aandacht hebben voor alles tegelijkertijd, allerlei details zien, een brein dat onverwachte combinaties kan maken en zo kan creëren of uitvinden, dat biedt een (evolutionair) voordeel. Dat voordeel komt echter niet vanzelf uit de verf.

ADHD en therapie

ADHD is geen ziekte of aandoening en is dus ook niet te ‘genezen’. Vaak bestaat therapie uit het dempen van gedrag dat storend kan zijn voor de omgeving of voor diegene zelf (hoewel dat laatste toch vaak voortkomt uit het eerste). Er wordt mogelijk gekozen voor medicijnen die hyperactiviteit, impulsiviteit en aandachtstekorten verminderen. En middels coaching kan worden geoefend en getraind om beter met het ADHD-brein om te gaan.

Minder bekend is dat ook lichaamsgerichte therapie kan helpen bij het beter leren omgaan met ADHD. Voorbeelden van dergelijke therapieën zijn mindfulness, yoga, ademhalingsoefeningen en progressieve spierspanningsoefeningen. Wat ook heel goed werkt, en minder bekend is, is massagetherapie. Deze therapievorm is niet alleen ondersteunend aan het leren omgaan met ADHD-kenmerken, het is bovendien een heel veilige therapie om te ontvangen!

Bij welke kenmerken van ADHD helpt massagetherapie

Massagetherapie heeft op een aantal kenmerken van ADHD een positief effect, zoals op je (steeds aanwezige) gevoel van stress, slecht (in)slapen en gebrekkige focus en concentratie.

• Minder stress
  De kenmerken van ADHD lijken versterkt te worden door stress, maar vaak ook veroorzaken ze stress. Mensen met ADHD horen vaak al vanaf de vroegste kinderjaren dat ze stil moeten zitten, op moeten letten, op tijd moeten zijn, etcetera. Vaak gaat dat gepaard met afkeuring of straf. Mensen met ADHD kunnen daardoor een negatief zelfbeeld ontwikkelen, zichzelf continu proberen aan te passen aan de heersende normen of hard hun best doen om aardig gevonden te worden. De onderliggende angst die veel voorkomt is angst om buiten de groep te vallen. En we hebben van oudsher de groep nodig om te kunnen overleven. In de oertijd overleefden we het niet in ons eentje. En dreigende uitsluiting veroorzaakt dus stress.
  Massagetherapie brengt bijvoorbeeld het cortisolniveau, een stresshormoon, omlaag. Daarnaast gaat bij aanraking en massage het lichaam meer endorfine, het gelukshormoon, produceren. Ook activeert massage het parasympathisch zenuwstelsel, waardoor het lichaam meer ontspant.

• Beter slapen
  Tot wel tachtig procent van de volwassenen met ADHD heeft problemen met inslapen. De meerderheid van hen slaapt laat, gemiddeld pas tussen 01.00 uur en 03.00 uur ’s nachts. Maar door werk en andere verplichtingen moeten ze vaak wel vroeg weer op. Hierdoor kan een chronisch slaaptekort ontstaan, want ADHD-kenmerken versterkt en vatbaarheid voor ziekte verhoogt. Overigens, mensen met de niet-hyperactieve variant van ADHD (voorheen wel ADD genoemd), hebben een een ander slaapritme: zij gaan vaak eerder naar bed en slapen langer dan mensen met ADHD. Desondanks zijn ze overdag vaak moe. Hyperactiviteit bij de andere groep is mogelijk een manier om wakker te blijven.
  Normaal maakt iemand rond half tien ’s avonds het slaaphormoon melatonine aan in de hersenen, maar uit onderzoek blijkt dat mensen met ADHD wel anderhalf uur later zijn; bij mensen met ADD is dit een half uur. Massage verhoogt je melatonine-afgifte, een hormoon dat helpt om in slaap te vallen. Ook wordt je lichaam door de massage geholpen om zich te ontspannen, wat slaapbevorderend werkt.

• Betere focus en concentratie
  Studies hebben aangetoond dat massagetherapie helpt je concentratie te verbeteren. Je kan pijnlijke plekjes (triggerpoints) opzoeken en die oordeelvrij observeren, terwijl ze behandeld worden door de masseur. Door de pijnprikkel kan de aandacht makkelijker vastgehouden worden. Dit heeft een positief effect op de hersenen, doordat die zo worden geholpen om zich meer te focussen op wat er nu is.

Hoe ziet massagetherapie bij ADHD eruit

Bij massagetherapie kan gebruik worden gemaakt van verschillende type massages. Vormen die bij ADHD goed helpen zijn (Zweedse) ontspanningsmassage, myofasciale -/ triggerpointtherapie, mindfulness-massage en deep tissuemassage.

• Zweedse ontspanningsmassage
  Zweedse (klassieke) ontspanningsmassage is een milde massagevorm met olie. De masseur maakt gebruik van lange, zachte en vloeiende bewegingen in de richting van de bloedcirculatie. Ze zijn bedoeld om je bloed- en lymfecirculatie te stimuleren en de spieren te ontspannen. Er wordt van verschillende technieken gebruik gemaakt, zoals lange strelingen met volle hand, strekkingen, knedingen, vibraties en klopbewegingen.
  
  Dit type massage verlicht je stress, verbetert de bloedsomloop en vermindert de spierspanning die vaak gepaard gaat met ADHD. Het is ontspannend doordat endorfine worden vrijgemaakt, wat helpt bij het reguleren van je humeur en stemming. Deze massagevorm kan ook helpen bij het verbeteren van je slaap-waakritme.

• Myofasciale – en triggerpointtherapie
  Deze therapie richt zich op het toepassen van druk op de strakke spierknopen om ze los te maken en pijn te verminderen. Het voordeel van de myofasciale therapie is dat het langzaam de spieren ontspant.
  
  Dit is een goede therapie voor mensen met ADHD. Misschien herken je dat je vaak last hebt van gespannen spieren, bijvoorbeeld omdat je controle wil houden of door de stress. Hierdoor kunnen gemakkelijk triggerpoints ontstaan. Deze veroorzaken pijn en lagere mobiliteit, wat extra energie kost. Deze vorm van massage helpt bij het verhogen van je energieniveau, zorgt voor minder spanning en pijn in je lichaam en daarmee voor meer bewegingsvrijheid.

• Mindfulness-massage
  Bij de mindfulness-massage wordt gebruik gemaakt van de technieken uit mindfulness. Mindfulness is “aandacht schenken op een bepaalde manier: met een doel, in het huidige moment en niet-oordelend” (Kabat-Zinn, 1994, p. 4)
  
  Bij een mindfulness-massage kan je doel bijvoorbeeld zijn om langer de aandacht vast te houden als je vriendin vertelt over haar werkdag. De aandacht langer vasthouden en te leren om bewust de aandacht naar iets anders te verplaatsen, vindt vervolgens plaats via de massage. De massagetherapeut vestigt je aandacht op wat je voelt en ervaart tijdens de massage van je lichaam. Dat kan gaan over gevoel, emoties en gedachtes. Het gaat om vriendelijk waarnemen wat er nu is, zonder oordeel. Daarbij leer je bovendien dat je niet je gedachtes en je emoties bent, maar dat je ernaast kan staan.
  
  Uit onderzoek blijkt dat mindfulness nieuwe verbindingen maakt in je hersenen, waardoor onder andere het geheugen, aandacht en cognitie verbeteren.

• Deep tissuemassage
  Een deep tissuemassage werkt op de diepere lagen van je lichaam om te ontspannen, te verlengen en los te laten op een manier die comfortabel is. Tijdens de behandeling worden diepe druk en technieken zoals kneden, wrijven en strekken gebruikt om je diepste weefsel te bereiken en de spanning daar te verminderen.
  
  Deze vorm kan worden gebruikt om bepaalde gebieden te ontspannen, energieverlies te verminderen en zenuwimpulsen te verminderen. Hoe dieper de masseur werkt, hoe trager de beweging is. Deze combinatie zuigt alle aandacht naar de plek die gemasseerd wordt. Hierdoor kom je vanuit het hoofd in het lichaam terecht. Dat geeft een heerlijke rust in het hoofd.

Hoeveel sessies zijn er nodig?

Een aantal effecten wordt tijdens of direct na de massage al bereikt. Er worden meteen hormonen aangemaakt die je rustiger maken en ook je pijnlijke spieren worden ontspannen. Ook dat je hoofd even ‘uit gezet’ werd, is vaak al een cadeau’tje.

Voor effecten op de lange termijn zijn meer sessies nodig waar niet veel tijd tussen zit. In wetenschappelijke studies gaat het vaak om 2 sessie van 30 tot 45 minuten per week gedurende een aantal weken. Bij mindfullness-massage worden de veranderingen in de hersenen gemeten als een persoon elke dag mediteert gedurende minimaal 8 weken. Dat vindt naast de massages plaats.

Massagetherapie werkt dus!

Duidelijk is dat bepaalde massagevormen helpen bij het verminderen van een aantal ADHD-symptomen, waardoor het leven makkelijker wordt. Het is al meteen op de massagetafel te merken, maar ook voor effecten op lange termijn werkt een massagetraject uitstekend.